Als moeder heb je soms het gevoel dat je de hele tijd voor je kind aan het rennen bent. “Mam, mag ik drinken?” “Mama, ik krijg mijn jas niet aan.” “Mama, waar zijn mijn schoenen? Je wenst misschien wel 10 keer op een dag dat ze het nu eindelijk eens zelf kunnen. “Zelfredzaamheid komt met de tijd”, hoorde ik iemand ooit zeggen. Maar die tijd kunnen we best een handje helpen. Hoe kan je zelfredzaamheid stimuleren bij een peuter?
Wat is zelfredzaamheid?
Heel kort door de bocht: Het vermogen om jezelf te kunnen redden. Jouw peuter ontwikkelt dit door de jaren heen. Als baby zijn ze totaal niet zelfredzaam, ze kunnen eigenlijk nog helemaal niets. Gaandeweg de jaren wordt dit steeds beter. Een peuter kan zelf eten, een kleuter zelf naar de wc. Maar kinderen kunnen veel zelfredzamer zijn dan we denken en jij kunt ze daarbij helpen.
Wat is het belang van zelfredzaamheid?
Als een peuter zelfredzaam is, is dit heel goed voor zijn zelfvertrouwen en krijgt hij een positief zelfbeeld. Kinderen leren dat ze trots kunnen zijn op zichzelf, maar ook dat ze steeds een stapje verder kunnen komen en nieuwe dingen willen leren.
Ook wordt er een bepaalde mate van zelfredzaamheid verlangd van je kind. Voor ze naar school gaan moeten ze bijvoorbeeld zindelijk zijn. Zelfredzaamheid leert je peuter in stapjes: voordoen, samendoen, alleen laten proberen, zelf doen. Het sluit aan bij de drie pedagogische basisbehoeften.
- Autonomie, ik kan het zelf: kinderen willen het gevoel hebben dat ze dingen zelf kunnen.
- Competentie, ik kan het: goed voor zelfvertrouwen.
- Relatie, ik hoor erbij. Kinderen hebben veel behoefte aan relaties, met ouders, vriendjes, juffen. Ze willen erbij horen.
Tips om de zelfredzaamheid van een peuter te stimuleren en vergroten
-
Laat je kind zoveel mogelijk meehelpen, ook als je er geen zin in hebt
Kinderen zijn van nature heel behulpzaam, vaak zijn wij degene die ze daarin afremmen. Omdat het langer duurt als de peuter je helpt. Maar als je wilt dat je kindje zelfredzaam wordt, zal je hem alles moeten leren, en dat lukt niet als ze niet mogen helpen. Lees hier meer over huishoudelijke klusjes die je samen met je peuter kunt doen.
-
Altijd eerst zelf proberen
“Mama wil je helpen?” Als je dat hoort pak je al snel de boel van je kindje over om het op te lossen. Maar je kunt ook helpen door middel van vragen stellen of het in kleine stapjes uit te leggen. Waarschijnlijk kan je kindje het wel, maar weet hij even niet hoe.
-
Laat het los, laat het gaan
Ook op dat hoge klimrek. Wij ouders zijn heel erg geneigd om veel te snel ingrijpen. “Pas op, niet doen, straks stoot je je hoofd. Maar kinderen kunnen beter hun grenzen stellen als ze minder geholpen worden.
-
Reageer niet te heftig als iets misgaat
Laat jij je kindje zelf brood smeren om het te leren? Word dan niet boos als het halve pak hagelslag naast het bord beland. Leg uit hoe het anders kan de volgende keer.
-
Geef complimenten, ook als het niet lukt
Benoem hoe goed het is dat je kindje het probeerde.
-
Pas de taken aan naar het niveau van je kind
Ook wel scaffolding genoemd (in de steigers zetten). Dit betekent dat je ondersteuning moet bieden die net iets boven het niveau van je kind ligt. Hierdoor kan je peuter het volgende niveau bereiken wat stimulerend werkt.
Te makkelijk is ‘ondervragen’, dit wordt saai en daarom heeft je peuter geen zin meer. Maar te moeilijk is ‘overvragen’ waardoor je kindje het niet ziet en daardoor opgeeft.
-
Laat de oudere kinderen de kleintjes helpen
Hierdoor voelen ze zich nog groter en verantwoordelijker. Mutsen opdoen, jassen dichtritsen, ze kunnen het prima.
Welke taken kan je aan je peuter geven?
De hele dag door kan je kinderen overal mee laten helpen. Sokken bij elkaar zoeken bijvoorbeeld, tijdens de was opvouwen. Ga je afstoffen? Geef je kind ook een doekje. Glas in de glasbak gooien, de vissen voeren, dingen aangeven in de supermarkt, de post uit de brievenbus halen, de jas aan de kapstok hangen, schoenen op het schoenenrek zetten. Noem maar op. In principe heb je geen speelgoed meer nodig!
Het is helemaal niet zo moeilijk om zelfredzaamheid te stimuleren bij jouw peuter. Het is alleen de vraag of jij er zin in hebt en of je het los kunt laten. Kinderen dingen leren kost namelijk tijd. Maar je zult zien dat de tijd die je investeert om je kind zelfredzaam te maken uiteindelijk wordt beloond. Want als je kinderen uit zichzelf gaan helpen de tafel afruimen, of ineens hun eigen jas ophangen, zichzelf leren aankleden, dan word je daar toch heel vrolijk van?
Lees ook: Kinderen beter begrijpen door kindertekeningen te lezen!
